Dział spadku – wszystko, co musisz wiedzieć

Czym jest dział spadku?

Dział spadku to jedno z pojęć prawnych, które pojawiają się w kontekście spadku. Jak należy je rozumieć? To procedura prowadząca do podziału spadku między spadkobiercami. Inaczej mówiąc, dział spadku przeprowadza się wówczas, gdy spadkobierców jest więcej niż jeden. Jednocześnie procedura ta nie jest obowiązkowa – decyzja należy do spadkobierców. W jakim celu przeprowadza się dział spadku? Konsekwencją działu spadku jest przyznanie poszczególnych składników wchodzących w skład spadku określonym osobom (spadkobiercom).

Przykład: Dwóch braci otrzymało w spadku mieszkanie. Udział spadkowy każdego z nich wynosi ½. Oznacza to, że zarówno w nieruchomości, jak i w każdej rzeczy znajdującej się w mieszkaniu każdemu z braci przysługuje udział wysokości ½. Do momentu działu spadku żaden z braci nie może uznać się za jedynego właściciela np. odbiornika telewizyjnego.

Czy dział spadku można przeprowadzić tylko w sądzie?

Nie – przepisy dopuszczają też zawarcie umowy przez spadkobierców. Dla osób zainteresowanych ta forma jest korzystna, ponieważ pozwala zaoszczędzić wiele czasu. Decydując się na to rozwiązanie, strony muszą jednak pamiętać, że:

• umowny dział spadku jest możliwy wyłącznie wówczas, gdy spadkobiercy zgadzają się co do podziału spadku – brak zgody jest przeszkodą do zawarcia umowy;
• jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, to umowa między spadkobiercami nie może mieć dowolnej formy – musi zostać przygotowana przez notariusza.

Błędem byłoby jednak założenie, że dział spadku znajduje swój finał w sądzie jedynie wówczas, gdy spadkobiercy nie mogą się porozumieć co do podziału odziedziczonego majątku – czasem powodem są kwestie finansowe. Dział spadku na drodze sądowej wiąże się z niższymi kosztami niż wizyta w kancelarii notarialnej. Z drugiej strony sprawa w sądzie oznacza więcej formalności, jest też bardziej czasochłonna.

Dlaczego warto przeprowadzić dział spadku?

Jeżeli spadkobiercy pozostają w dobrych relacjach, to pojawia się pytanie, czy w ogóle warto podejmować temat działu spadku. Powodów, aby uporządkować w tym zakresie kwestię spadku, są co najmniej dwa:

1. Dział spadku pozwala uniknąć sporów dotyczących zarządzania wspólnymi rzeczami. Jeżeli jednym z elementów spadku jest mieszkanie, to nie można wykluczyć, że spadkobiercy będą inaczej widzieć jego przyszłość – przykładowo jeden ze spadkobierców będzie chciał w lokalu zamieszkać, a drugi czerpać zysk z wynajmu.
2. Łatwiejsza sprzedaż poszczególnych składników majątku. Gdy dojdzie do działu spadku, to spadkobierca będzie sprzedawać np. mieszkanie, a nie udział. Chętnego na udział dużo trudniej znaleźć, a jeżeli już się to uda, to nabywca może zaproponować mniej atrakcyjną cenę.

Jakie są sposoby podziału majątku spadkowego?

Jak można przeczytać na stronie internetowej adwokat.elblag.pl, są trzy sposoby podziału majątku spadkowego – fizyczny, cywilny i przyznanie na własność z obowiązkiem spłaty. Pierwszy podział (czyli fizyczny) sprowadza się do przyznania konkretnych składników majątku poszczególnym spadkobiercom. Pewną trudność sprawia jednak kwestia wartości handlowej rzeczy, w konsekwencji czego podział fizyczny rzadko kiedy jest dokładny.

Jeżeli spadkobiercy nie są zgodni co do podziału odziedziczonych rzeczy, to rozwiązaniem może być podział cywilny. W tym przypadku majątek zostaje sprzedany, a podziałowi podlegają uzyskane w ten sposób środki. Jest też inna możliwość – jeden ze spadkobierców otrzymuje na własność poszczególne składniki majątku, ale musi spłacić pozostałych spadkobierców. To ostatni z dopuszczalnych sposobów podziału majątku spadkowego.